Rare standpunten

(Artikel oorspronkelijk verschenen in : Het Katholiek Nieuwsblad 4-2-2010)


In Nederland doen zich de laatste jaren merkwaardige verschijnselen voor. Zo nemen vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties vaak standpunten in die volkomen haaks staan op de belangen die zij geacht worden te vertegenwoordigen.

Op zich is het natuurlijk verfrissend als iemand eens iets zegt wat je niet direct van hem/haar zou verwachten. Zodra deze uitzondering echter regel wordt en zo ongeveer iedere woordvoerder begint te bepleiten wat in strijd is met datgene waarvan redelijkerwijs mag worden aangenomen dat het de belangen zijn van zijn organisatie, gaat het oorspronkelijke verrassingseffect verloren. Vervreemding en vermoeidheid door deze kennelijke aandachttrekkerij of dwaasheid – men weet aanvankelijk niet goed wat men ervan moet denken – zijn wat bij de toehoorder overblijft.

De VS, of all places
Deze vermoeidheid overviel mij weer eens toen ik in Buitenhof van 10 januari de voorzitter van een vakbond (Bert van Boggelen van het CNV) hoorde verklaren dat in deze moderne tijden sociale zekerheid beter vervangen kan worden door een levenslang ‘werkrecht', een ‘recht' waarvan men, zo bleek bij nadere toelichting door de vakbondsman, verplicht gebruik dient te maken, en dat dus een eufemisme was voor een levenslange werkplicht, waarbij van de burger mag worden verlangd dat hij gedurende zijn leven zo'n twee of drie ‘carrières' achter elkaar doorloopt.
Kort daarvoor (op 3 december 2009) had Trouw al, zonder een zweem van verbazing, bericht hoe een staatssecretaris van Sociale Zaken van sociaal-democratischen huize (Jetta Klijnsma) naar – of all places – de Verenigde Staten was gereisd om te kijken hoe het verder moet met de sociale zekerheid en verklaarde van de meedogenloze aanpak aldaar “een warm gevoel” te krijgen. Als klap op de vuurpijl kondigde lijsttrekker en wethouder Dominic Schrijer van de Rotterdamse PvdA in de Volkskrant van 12 januari de afschaffing van de bijstand aan. Rotterdam moet volgens de sociaal-democratische wethouder in vier jaar een ‘werkloosheidsvrije' (dus ‘werklozenvrije') stad worden. Een woord dat bij mij – ik kan er niets aan doen – associaties oproept met een term uit de jaren veertig van de vorige eeuw: Judenfrei (‘In september 1943 wordt Amsterdam Judenfrei verklaard').

Als vieze woorden
Tezelfdertijd adviseerden twee hoogleraren klassieke talen (de dames Kroon en Sluiter), die zitting hadden genomen in een adviescommissie van het ministerie, het vertalen van Griekse en Latijnse teksten op gymnasia, en daarmee dus de facto hun eigen vak, maar grotendeels af te schaffen, omdat dit blijkens examenresultaten ‘het puberbrein' te zwaar zou belasten. Het aan de hand van een tweetalige editie – met een vertaling ernaast dus – aanbieden van wat vaag gebabbel over wat er zo ongeveer in de oorspronkelijke tekst staat, is immers meer van deze tijd.
Kort na dit eigentijdse advies bleek uit een artikel in – opnieuw – de Volkskrant (11 januari) dat ‘schoolleiders' zich in verlegenheid gebracht voelen door het feit dat leerlingen op de vraag wat zij als goede lessen beschouwen, antwoorden dat dat lessen zijn waarin de docent de leerstof helder uitlegt en daarbij de orde in de klas weet te handhaven, zodat zij zich kunnen concentreren.
Wat voor deze kinderen volstrekt evident is, namelijk dat je naar school gaat om iets te leren, is voor de volwassenen die verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van het geboden onderwijs maar van overheidswege jarenlang gebrainwashed zijn met modieuze opvattingen waarin leren vooral leuk en gezellig moet zijn, wat voor onderwijzers van vroegere generaties het gebruik van vieze woorden was.

Compleet gehersenspoeld
En daarmee komen we bij de overeenkomst tussen al deze rare standpunten: ze druisen weliswaar volkomen in tegen de natuurlijke belangen van de organisaties wier vertegenwoordigers ze verkondigen, maar sluiten naadloos aan bij de heersende (overheids)ideologie of die uit het recente verleden: de neoliberale oorlogsverklaring aan de sociale zekerheid en het daarbij behorende utilitaristische denken over onderwijs.
Door een voortdurende blootstelling aan overheidspropaganda en modieus gezwatel, waartegen in pers en media nauwelijks enig tegenwicht wordt geboden, is bij vertegenwoordigers van allerlei instanties deze propaganda volledig geïnternaliseerd, het kritisch denken geheel uitgeschakeld en de hersenspoeling compleet. Met als rampzalig gevolg een ruggengraatloze vakbondsvoorzitter en een PvdA-staatssecretaris die nog verdere afbraak van de sociale zekerheid bepleiten dan de vorige neoliberale kabinetten al hebben gerealiseerd, scholen die zich verplicht voelen chaotisch les te geven, en classici die zich door het ministerie laten misbruiken om te adviseren Cicero en Homerus de nek om te draaien en eigenlijk dus alleen maar als collaborateurs kunnen worden gekwalificeerd.