Trouw publiceerde op 31 maart jl. een voorpublicatie
uit een essay van voormalig fractievoorzitter en politiek leider Femke Halsema
van GroenLinks met als kop ‘Conservatieve politici hebben linkse waarden
gekaapt’. Halsema stelt in het stuk dat ‘progressief Nederland’ zich van zijn
erfenis heeft laten beroven door (nieuw) rechts, dat tegenwoordig progressieve
waarden als de vrijheid van meningsuitingen, gelijkheid en vrouwen- en homorechten
als conservatief gedachtegoed presenteert. Tevens houdt ze een pleidooi voor
een soort van ‘progressief nationalisme’.
Halsema baseert zich in haar betoog deels op de begin dit
jaar verschenen dissertatie The conservative embrace of progressive values
van socioloog Merijn Oudenampsen over de ideeën achter de verrechtsing van
Nederland sinds de jaren 90. Dit proefschrift laat zien dat deze niet
uitsluitend verklaard kan worden, zoals veelal gebeurt, als een vorm van
populisme. Nieuws rechts omarmde in de voetsporen van Pim Fortuyn, anders dan
in de Angelsaksische wereld gebeurde, de Verlichting en progressieve waarden als
individualisme, secularisering, vrouwenemancipatie en het homohuwelijk. Dat
deed het enerzijds uit noodzaak: het liberale, individualistische en
anti-autoritaire ethos van de jaren zestig en zeventig had in Nederland te diep
wortel geschoten om te kunnen worden bestreden zonder zich buiten de realiteit
te plaatsen; anderzijds konden de gekaapte progressieve waarden worden
aangewend als middel tegen de in rechtse ogen door de aanwezigheid van
moslimimmigranten bedreigde Nederlandse identiteit en ten behoeve van een
rechts nationalistisch reveil.
In haar betoog focust Halsema echter, meer dan Oudenampsen,
die er nadrukkelijk op wijst dat nieuw rechts in Nederland slechts ‘op een
selecte reeks thema’s de verworvenheden van de jaren zestig omarmt’, wel erg op
deze ene kant van de linkse erfenis: culturele thema’s als geslacht, seksuele
voorkeur en etniciteit. Met andere woorden op de modieuze identiteitspolitiek
waardoor volgens politicologen als Mark Lilla in de VS en hier te lande
financieel geograaf Ewald Engelen links ten onder dreigt te gaan. Het besef dat
de linkse erfenis groter is dan de door haar genoemde en door rechts omarmde
culturele thema’s ontbreekt volledig. En aan de van oudsher door links vooral
gevoerde strijd tegen de economische ongelijkheid, die - zoals recentelijk de
Franse econoom Piketty heeft aangetoond - ook nu weer steeds groter wordt,
wijdt Halsema in haar betoog geen woord. De gelijkheid waarover zij spreekt is
vooral de gelijkheid tussen man en vrouw en die tussen homo en hetero, niet de
grotere economische gelijkheid die het gevolg zou zijn van nivellering.
Evenmin genoemd wordt het feit dat links onder het afschudden
van zijn rode hanenveren misschien nog wel een veel groter stuk van de rechtse
erfenis heeft gekaapt dan rechts van de linkse, te weten het neoliberalisme,
waartoe niet alleen de PvdA zich - met desastreuze gevolgen - vanaf Wim Kok heeft bekeerd, maar ook, en met
name onder Halsema’s leiding, GroenLinks. Halsema bestond het zelfs in de Volkskrant van 25 november 2010 de SP, de enige partij
die nog enig oog heeft voor de economische onderkant van de samenleving,
‘sociaal conservatief’ te noemen, iets dat niet paste bij een moderne,
positieve partij als GroenLinks en waarmee ze bedoelde: niet bereid de in de
naoorlogse jaren moeizaam opgebouwde sociale zekerheid bij het grof vuil te
zetten. Vandaar waarschijnlijk ook dat ze in haar betoog veel vaker het nogal
onbestemde begrip ‘progressief’ dan ‘links’ gebruikt.
 |
| Femke Halsema kust voormalig VVD-minister Henk Kamp |
Hoe rechts het betoog van Halsema feitelijk is blijkt
misschien nog wel het duidelijkst uit haar
pleidooi voor meer nationalisme, dat volgens haar, onder verwijzing naar
een omstreden publicatie van de postmoderne Amerikaanse taalfilosoof Richard
Rorty, helemaal niet per se conservatief hoeft te zijn en heel goed te
verenigen is met progressieve waarden en kosmopolitisme, maar dat toch vooral
doet denken aan de door Thierry Baudet - die ze in haar stuk zelfs de eer van een
letterlijk citaat gunt - noodzakelijk geachte ‘oikofilie’. Zou het in dit
verband niet beter zijn te verwijzen naar de voormalige Franse (en linkse)
president Mitterand, die in een rede voor het Europees Parlement concludeerde: le
nationalisme c’est la guerre. Zoals de vorige eeuw
genoegzaam heeft aangetoond. Maar dat is in de ogen van Halsema waarschijnlijk te
weinig ‘progressief’.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten