Krokodillentranen Halsema om 'linkse waarden'

Trouw publiceerde op 31 maart jl. een voorpublicatie uit een essay van voormalig fractievoorzitter en politiek leider Femke Halsema van GroenLinks met als kop ‘Conservatieve politici hebben linkse waarden gekaapt’. Halsema stelt in het stuk dat ‘progressief Nederland’ zich van zijn erfenis heeft laten beroven door (nieuw) rechts, dat tegenwoordig progressieve waarden als de vrijheid van meningsuitingen, gelijkheid en vrouwen- en homorechten als conservatief gedachtegoed presenteert. Tevens houdt ze een pleidooi voor een soort van ‘progressief nationalisme’.

Halsema baseert zich in haar betoog deels op de begin dit jaar verschenen dissertatie The conservative embrace of progressive values van socioloog Merijn Oudenampsen over de ideeën achter de verrechtsing van Nederland sinds de jaren 90. Dit proefschrift laat zien dat deze niet uitsluitend verklaard kan worden, zoals veelal gebeurt, als een vorm van populisme. Nieuws rechts omarmde in de voetsporen van Pim Fortuyn, anders dan in de Angelsaksische wereld gebeurde, de Verlichting en progressieve waarden als individualisme, secularisering, vrouwenemancipatie en het homohuwelijk. Dat deed het enerzijds uit noodzaak: het liberale, individualistische en anti-autoritaire ethos van de jaren zestig en zeventig had in Nederland te diep wortel geschoten om te kunnen worden bestreden zonder zich buiten de realiteit te plaatsen; anderzijds konden de gekaapte progressieve waarden worden aangewend als middel tegen de in rechtse ogen door de aanwezigheid van moslimimmigranten bedreigde Nederlandse identiteit en ten behoeve van een rechts nationalistisch reveil.

In haar betoog focust Halsema echter, meer dan Oudenampsen, die er nadrukkelijk op wijst dat nieuw rechts in Nederland slechts ‘op een selecte reeks thema’s de verworvenheden van de jaren zestig omarmt’, wel erg op deze ene kant van de linkse erfenis: culturele thema’s als geslacht, seksuele voorkeur en etniciteit. Met andere woorden op de modieuze identiteitspolitiek waardoor volgens politicologen als Mark Lilla in de VS en hier te lande financieel geograaf Ewald Engelen links ten onder dreigt te gaan. Het besef dat de linkse erfenis groter is dan de door haar genoemde en door rechts omarmde culturele thema’s ontbreekt volledig. En aan de van oudsher door links vooral gevoerde strijd tegen de economische ongelijkheid, die - zoals recentelijk de Franse econoom Piketty heeft aangetoond - ook nu weer steeds groter wordt, wijdt Halsema in haar betoog geen woord. De gelijkheid waarover zij spreekt is vooral de gelijkheid tussen man en vrouw en die tussen homo en hetero, niet de grotere economische gelijkheid die het gevolg zou zijn van nivellering.

Evenmin genoemd wordt het feit dat links onder het afschudden van zijn rode hanenveren misschien nog wel een veel groter stuk van de rechtse erfenis heeft gekaapt dan rechts van de linkse, te weten het neoliberalisme, waartoe niet alleen de PvdA zich - met desastreuze gevolgen - vanaf Wim Kok heeft bekeerd, maar ook, en met name onder Halsema’s leiding, GroenLinks. Halsema bestond het zelfs in de Volkskrant  van 25 november 2010 de SP, de enige partij die nog enig oog heeft voor de economische onderkant van de samenleving, ‘sociaal conservatief’ te noemen, iets dat niet paste bij een moderne, positieve partij als GroenLinks en waarmee ze bedoelde: niet bereid de in de naoorlogse jaren moeizaam opgebouwde sociale zekerheid bij het grof vuil te zetten. Vandaar waarschijnlijk ook dat ze in haar betoog veel vaker het nogal onbestemde begrip ‘progressief’ dan ‘links’ gebruikt.

Femke Halsema kust voormalig VVD-minister Henk Kamp

Hoe rechts het betoog van Halsema feitelijk is blijkt misschien nog wel het duidelijkst uit haar  pleidooi voor meer nationalisme, dat volgens haar, onder verwijzing naar een omstreden publicatie van de postmoderne Amerikaanse taalfilosoof Richard Rorty, helemaal niet per se conservatief hoeft te zijn en heel goed te verenigen is met progressieve waarden en kosmopolitisme, maar dat toch vooral doet denken aan de door Thierry Baudet - die ze in haar stuk zelfs de eer van een letterlijk citaat gunt - noodzakelijk geachte ‘oikofilie’. Zou het in dit verband niet beter zijn te verwijzen naar de voormalige Franse (en linkse) president Mitterand, die in een rede voor het Europees Parlement concludeerde: le nationalisme c’est la guerre. Zoals de vorige eeuw genoegzaam heeft aangetoond. Maar dat is in de ogen van Halsema waarschijnlijk te weinig ‘progressief’.

Foute 4 mei epidemie

Met 4 en 5 mei comités, aanvankelijk opgericht door oud-verzetsstrijders en later veelal bestuurd door hun nakomelingen, is de laatste tijd iets raars aan de hand. Enkele jaren geleden had je in het Gelderse plaatsje Vorden een comité dat het een goed idee vond om op 4 mei ook langs de zerken van de daar begraven soldaten van de voormalige vijand te defileren, wat tot nationale en zelfs internationale commotie en tot rechtszaken leidde. In datzelfde jaar, 2012, vatte het Nationale Comité 4 en 5 mei het plan op om bij de Nationale Herdenking op de Dam met een gedicht van een scholier een Nederlandse SS-er (de oud-oom van de scholier) te herdenken.
 

Op de Waalsdorpervlakte bij Scheveningen fusilleerde de Duitse bezetter gevangen genomen verzetsstrijders uit het nabijgelegen huis van bewaring. De jaarlijkse dodenherdenking daar is een van de belangrijkste Nederlandse herdenkingsceremonies, die tot en met 1986 dan ook door de publieke omroep live werd uitgezonden en vooral bekend is van de zogenaamde Bourdonklok die tot even voor acht uur luidt in het duinlandschap. De plechtigheid wordt georganiseerd door de Haagse Vereniging Erepeloton Waalsdorp. Die heeft dit jaar besloten corpulente mensen ‘om esthetische redenen’ te weren uit de erewacht die jaarlijks tijdens de herdenking aantreedt.

  

Het is dat onder anderen enkele raadsfracties en de burgemeester van Den Haag felle kritiek uitten op dit discriminerende plan waardoor het uiteindelijk is ingetrokken, maar als het aan de bestuursleden van de vereniging zelf had gelegen, waren in de toekomst op 4 mei in de erewacht alleen nog atletische gestalten aangetreden, die het arische ideaalbeeld belichamen van het regime dat hun voorouders heeft laten executeren en dat onder de titel Fest der Schönheit te zien is als tweede deel van Leni Riefenstahls propagandafilm Olympia: lange, slanke mannen met brede schouders en smalle heupen zonder handicaps en hulpmiddelen.

Hoe het mogelijk is dat het ene na het andere 4 mei comité zo kan dwalen en eigenlijk verraad pleegt aan de eigen oprichters, blijft een zeer verontrustende vraag. In een eerder artikel over de kwestie Vorden heb ik een poging gedaan deze te beantwoorden. Misschien mag ik de lezer daarnaar verwijzen: https://www.katholieknieuwsblad.nl/radio-maria/4-mei-vorden-herdenkt-nazi-soldaten

Foto: archief AD