Het recente rapport van de Orde van Advocaten over de rechtsstatelijkheid van de verkiezingsprogramma's 2017 bevat twee opvallende omissies.
Het is goed dat de Nederlandse Orde van Advocaten de
programma’s van de politieke partijen kort voor de verkiezingen, in februari van dit
jaar, heeft beoordeeld op rechtsstatelijkheid. Desalniettemin vallen er op dit
punt in het hierover door de Orde uitgebrachte rapport[1] een tweetal
leemtes te constateren.
Opmerkelijk is dat een al meer dan tien jaar voortdurende
schending van het verbod op gedwongen tewerkstelling, een maatregel die
verboden is op grond van artikel 4 EVRM, maar waarmee bijstandsontvangers in
Nederland onder de naam ‘verplichte tegenprestatie’ telkens weer geconfronteerd
worden, en die opnieuw in bijvoorbeeld het VVD-verkiezingsprogramma te vinden
is, in het rapport van de Orde niet voorkomt. Zelfs de ChristenUnie, die het
hoogst scoort op het punt van rechtsstatelijkheid, wil blijkens haar
verkiezingsprogramma nog steeds doorgaan met deze onrechtsstatelijke ‘tegenprestatie’
zonder dat de Orde hierover haar wenkbrauwen fronst.
De andere omissie is een schending van art. 2 EVRM, waarin het
recht op leven - het meest fundamentele grondrecht - is vastgelegd, dat in de
Nederlandse euthanasiewet echter onvoldoende is gewaarborgd en waarvoor
Nederland al diverse malen op de vingers is getikt.[2] D66 wil
met zijn wetsvoorstel over ‘voltooid leven’ nog verder gaan met de
liberalisering van de euthanasiepraktijk. Hoe kan het dat
het verkiezingsprogramma van deze partij op één na de hoogste plaats inneemt in
de rangorde van meest rechtsstatelijke?
Het lijkt wel of Nederlandse juristen op deze punten wel
heel erg meegaan in de waan van de dag, en gedwongen tewerkstelling van
bijstandsgerechtigden, net als de massa, onder neoliberale en populistische
invloed, volkomen normaal zijn gaan vinden, en weerloos zijn overgeleverd aan
de propaganda van de NVVE.
Dan nog iets anders. In zijn NRC-column van 11-3-17 vat voormalig
hoofdredacteur Folkert Jensma het rapport van de Orde van Advocaten samen. Ook
dat is verhelderend, ook al signaleert Jensma de boven geconstateerde leemtes evenmin.
Jammer is ook dat hij niet als aanvulling melding maakt van de plannen van het Forum
voor Democratie van Thierry Baudet, dat voor het eerst deelneemt aan de
verkiezingen. De Orde van Advocaten heeft zijn verkiezingsprogramma niet
meegenomen in haar rapport, waarschijnlijk omdat van een echt
verkiezingsprogramma bij deze partij geen sprake is.
Niettemin heeft de publicitair uiterst succesvolle Baudet in
tal van opiniestukken duidelijk te kennen geven dat hij een ‘oikofiel’ en neonationalist
is en als zodanig een uitgesproken tegenstander van de rechtsstaat. Volgens
Baudet (zie bijvoorbeeld zijn artikel in de NRC van 13-11-2010, ‘Het Europees
Hof voor de Rechten van de Mens vormt een ernstige inbreuk op de democratie’) heeft
het Europese Hof zijn oorspronkelijke taak van ultieme controleur van misbruik
van staatsmacht opgerekt om al het bestaande nationale recht aan zijn eigen
opvattingen te toetsen. Daarmee veegt het Hof, volgens Baudet, het recht van de
lidstaten van het EVRM ‘zomaar aan de hand van allerlei vage beginselen
(bedoeld worden de grondrechten, LvO)
door een stel buitenlandse rechters van tafel’ en vormt het een ernstige
inbreuk op de wil van de meerderheid. Baudet pleit er dan ook voor de invloed
van het EVRM terug te dringen of het op te zeggen, zodat het parlement zelf
weer (net als voor WO II) kan oordelen over de rechtmatigheid van de door
hem vervaardigde regels. Waar dat toe kan leiden zou inmiddels door goed
geschiedenisonderwijs algemeen bekend moeten zijn.
