(Eerder verschenen op o.a. Konfrontatie Digitaal, 2-1-13)
De Europese Unie vaart sinds enkele decennia een duidelijk
neoliberale koers, waarbinnen afbraak van de sociale zekerheid een hoge
prioriteit geniet, en die leidt tot gevaarlijke sociale desintegratie.
Protest tegen dat beleid is zelfs in sociaal-democratische kring niet
meer te vinden. Daar is men zelf ook ‘hervormingsgezind’ geworden. Zelfs
de rechterlijke macht werkt op eigen wijze mee aan het sociale
afbraakbeleid. En laat zich daar ook nog eens flink voor betalen.
De Vlaamse publicist Geert van Istendael stelde in de onlangs door
hem gehouden Huizinga-lezing de afbraak van de sociale zekerheid in de
Europese Unie aan de kaak sinds daar vanaf de jaren tachtig een
neoliberale koers is ingezet. Deze onder gebruikmaking van de
economische crisis als een ‘shocktherapie’ à la Naomi Klein
gerealiseerde uitverkoop van de in de naoorlogse jaren moeizaam als
bescherming tegen ziekte, werkloosheid en een hoge leeftijd opgebouwde
sociale zekerheid, die in Nederland serieus begon met de feitelijke
afschaffing van de arbeidsongeschiktheidswet in 2006 en die inmiddels
ook een verhoging van de pensioenleeftijd en een almaar extremere
aanscherping van de bijstandswet behelst, vormt volgens Van Istendael
een gevaar voor de Europese beschaving.
Ook de filosoof John Gray en de voorzitter van de Europese
Anti-Racisme Beweging, Benjamin Abtan, wijzen erop dat de EU weliswaar
in de jaren na WO II een motor voor harmonisering en vrede in Europa is
geweest, maar zich juist nu, nu zij onlangs de Nobelprijs voor de Vrede
kreeg toegekend, als een motor voor desintegratie en extremisme heeft
ontwikkeld, die met haar rigoureuze bezuigingsmaatregelen in een toch al
krimpende economie zorgt voor een onhoudbare sociale situatie, waarin
nationalisme herleeft en opnieuw zondebokken worden aangewezen in de
vorm van minderheden.
Griekenland wordt in de armen van neonazi’s
gedreven en soortgelijke bewegingen ontstaan elders in Europa. Onze
‘Denker des Vaderlands’, Hans Achterhuis, had in een omvangrijke studie
het neoliberalisme al ontmaskerd als de zoveelste utopie. Wie, die niet
mede in het neoliberale technocratencomplot zit, zou het niet met Van
Istendael en zijn geestverwanten eens zijn?
Een van de meest verontrustende verschijnselen rond dit hele
sloopproces, waarbij met de sociale zekerheid, zoals Van Istendael
opmerkt, een kroonjuweel van de Europese geest - qua prestatie
vergelijkbaar met de kathedralen van Noord-Frankrijk en de symfonieën
van Beethoven - op de vuilnisbelt van de geschiedenis dreigt te worden
geworpen, is het volstrekte uitblijven, vooral in Nederland, van vrijwel
elke vorm van verontwaardiging of maatschappelijk protest: gemor valt
nauwelijks te horen onder de bevolking, die door pers en media met hun
al te nauwe banden met de politiek nauwelijks meer wordt voorgelicht.
Vakbonden zijn verzwakt en zwijgen in plaats van stakingen te
organiseren, sociaal- en christen-democratische politici volharden in
het afschudden van hun ideologische veren tot ze zo kaal zijn als
doodzieke papegaaien, en sommigen uit categorieën waarvan je het het
minst zou verwachten, steken de slopers van de sociale zekerheid zelfs
van harte een helpende hand toe.
Neem bijvoorbeeld de rechtspraak. De Arnhemse bestuursrechter en
vice-president bij de rechtbank aldaar, mr. Erik Klein Egelink, die
onder andere uitspraak gedaan heeft
in de geruchtmakende zaak van ‘schoffelweigeraar’ Bennie Beck in 2008,
waarin hij het beroep van een tot verplichte arbeid gedwongen
bijstandsgerechtigde gedeeltelijk honoreerde, leek daarmee in
vergelijking met veel andere rechters nog niet eens de beroerdste. Leek.
Eerder dit jaar kon men namelijk constateren dat deze zelfde rechter bij Utrechtse organisatie OSR Juridische Opleidingen,
die onder meer juridische medewerkers van gemeenten als doelgroep
heeft, als betaalde nevenfunctie cursussen geeft waarin geleerd wordt hoe men op het gebied van de
nieuwe, aangescherpte, bijstandswetgeving door een handige
interpretatie daarvan besluiten kan nemen, die weliswaar juridisch
dubieus en in strijd met internationale verdragen zijn, maar waartegen
de rechter binnen het kader van de Nederlandse wet niets kan ondernemen, en die dus, als men het goed aanpakt, zoals het op de website van OSR heet, judge proof zijn, ‘rechterbestendig’.
Dat de weer verder aangescherpte ‘Wet Werk en Bijstand’, waarin nu ook
een nog verdergaande ‘Tegenprestatie naar vermogen’ - gedwongen
tewerkstelling voor bijstandsontvangers - is opgenomen, dubieus is,
blijkt onder andere wel uit het advies van de toch als zeer
‘gouvernementeel’ bekend staande Raad van State aan voormalig
staatssecretaris De Krom van Sociale Zaken van 20 mei 2011 (*). In dat
advies waarschuwt de Raad de staatssecretaris dat ‘spanning…met
internationaalrechtelijke verplichtingen - de Raad doelt op artikel 4
van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en de
verdragen van de Internationale Labour Organisation (ILO) - dient te
worden weggenomen door te waarborgen dat de hiervoor bedoelde grenzen
worden gerespecteerd’. De staatssecretaris verklaarde in reactie op het
advies, in zijn zogeheten ‘Nader rapport’, evenwel dat de Raad dit niet
goed zag en er ‘geen spanning ontstaat met de door Nederland in
internationaal verband aangegane verplichtingen’. Waarna de wet door
beide Kamers werd geloodst, frictie met internationale verdragen of
niet.
Honderden gemeenten, waaronder vrijwel alle grote steden, hebben
sindsdien dankbaar gebruik gemaakt van de (geenszins kostenloze)
diensten van de rechter, aldus een ‘opleidingsmanager’van de
organisatie. Hoe de rechterlijke macht met behoud van onafhankelijkheid
cursussen kan geven die tot doel hebben zichzelf buiten spel te zetten
door besluiten van een andere staatsmacht zogenaamd ‘judge proof’ te
maken, is iets dat als een vraagteken ter grootte van een kraai rond
mijn hoofd blijft cirkelen.
* Zie hiervoor deze link (vooral de punten 2b en 2c)
De nieuwe Belgische regering Michel wil naar Nederlands voorbeeld nu ook daar dwangarbeid voor uitkeringsontvangers invoeren. De Belgische vakbonden en bevolking lopen er daar tenminste meteen tegen te hoop en noemen het - anders dan vaak in het eufemiserende Nederland - ook gewoon wat het is: dwangarbeid. Een voorbeeld voor het ingeslapen 'Olland'!
Het artikel is ontleend aan de Vlaamse krant De Morgen van gisteren:
Vakbonden: "Gemeenschapsdienst voor werklozen is dwangarbeid"
Eerste vakbondsacties gaan al van start in november, met grootschalige manifestatie in Brussel
De drie vakbonden, ABVV, ACV en ACLVB
bundelen de krachten voor een grootschalig gemeenschappelijk actieplan
tegen het regeerakkoord van Michel I, dat volgens hen "vol blinde
besparingen" staat. Het plan voor gemeenschapsdienst voor langdurig
werklozen wordt omschreven als "dwangarbeid". Naast de algemene
nationale staking op 15 december komen er ook 'maandagstakingen', al
vanaf november.
"Als verdedigers van de werknemers
en de mensen aangewezen op een uitkering, én als
middenveldorganisaties, hebben de vakbonden de morele plicht dit
akkoord naar de vuilbak te verwijzen", luidt het op de website van ABVV.
"Mensen
beginnen hun leven met besparingen en eindigen hun leven met
besparingen", verduidelijkte een misnoegde ABVV-topman Rudy De Leeuw
deze namiddag bij een persconferentie.
De koopkracht wordt onder
meer aangetast door de geplande indexsprong. "Er was al een light
indexsprong door het rommelen aan de indexkorf, maar deze kan tellen.
Het geld blijft bovendien in de zakken van de werkgevers, zonder enige
garantie op extra jobs", zei Jan Vercamst van ACLVB. Hij wees erop dat
samen met de lagere sociale bijdragen de werkgevers zo 3,1 miljard euro
cadeau krijgen. "Daartegenover staat enkel de doorkijktaks, maar die kan
de vergelijking met een doorkijkblouse doorstaan: verleidelijk maar
niets om het lijf."
"Dit regeerakkoord is doof voor werknemers en
iedereen die een sociale uitkering krijgt. Het is gul voor werkgevers
en vermogenden", klinkt het bij de liberale vakbond ACLVB.
Tax shift
De sociale correcties betalen de mensen zelf. De middelen komen immers uit de enveloppe welvaartsvastheid
ACV-voorzitter Marc Leemans
De voorzitters van de drie
vakbonden zijn van oordeel dat het regeerakkoord vol blinde besparingen
staat "die onze sociale zekerheid droogleggen, de openbare diensten
lamleggen, onze koopkracht vernietigen en bovendien ook nog eens jobs
kosten".
"Dat begint met de schoolverlater en de
inschakelingsuitkeringen, gaat verder via de werknemers en de
indexsprong en loonmatigingen om te eindigen bij onze
bruggepensioneerden en gepensioneerden", klinkt het.
De bonden
betreuren dat de lagere sociale bijdragen niet gecompenseerd zijn met
een 'tax shift'. De factuur wordt volgens de vakbonden uitsluitend bij
de loontrekkenden en uitkeringstrekkers gelegd. Ook een accijnsverhoging
op diesel treft de werkende mensen. Volgens Marc Leemans (ACV) is de
verhoging van de belastingforfait enkel een compensatie hiervoor.
De "slimme correctie" op de index waar de regering mee uitpakt voor de
laagste lonen, doet hij af als een leugen. "De sociale correcties
betalen de mensen zelf. De middelen komen immers uit de enveloppe
welvaartsvastheid. Ze hadden die correctie moeten krijgen bovenop de
index, maar krijgen nu slechts de helft."
Dwangarbeid
Snoeien om te bloeien, was het maar waar! De besparingen gaan het sociaal herstel doodknijpen
ACV-voorzitter Marc Leemans
De ACV-voorzitter vraagt zich ook
af "welke horror" er nog verstopt zit in de afspraken die rond de
begroting zijn gemaakt. "Wij vragen: show us the money!". Hij verwees
naar een bijkomende inlevering van 7 procent voor tijdelijk werklozen
door een andere berekening van de uitkering; en naar het wegvallen van
de aanvullende uitkering voor halftijds werklozen. "Het gaat hier om
meer dan 50.000 mensen, vier op vijf is vrouw, veelal uit slecht
betaalde sectoren als schoonmaak of distributie."
De
onbezoldigde gemeenschapsdienst werd afgedaan als een pesterij voor
steuntrekkers. "Binnen de Internationale Arbeidsorganisatie noemt men
dit dwangarbeid", zei Leemans. De hervorming van de wachtuitkering
dreigt jongeren, vooral in Brussel waar velen niet voortstuderen, in de
armoede te duwen.
De Belgische sociale zekerheid dreigt volgens
de ACV-voorzitter te ontaarden in een systeem van sociale bijstand.
"Courante risico's worden niet meer gedekt. De achterliggende idee is
'eigen schuld, dikke bult'. Snoeien om te bloeien, was het maar waar! De
besparingen gaan het sociaal herstel doodknijpen." Leemans verwijst
naar het feit dat ook in het regeerakkoord rekening werd gehouden met
400 miljoen euro minder inkomsten door de lagere koopkracht.
Op
de vraag of de vakbonden bereid zijn om nog met de regering aan tafel te
zitten, bleef men erg voorzichtig. "Enkel als de speerpunten
bespreekbaar zijn en aangepast kunnen worden, dan nemen we die
uitnodiging met beide handen aan. Als het gewoon een formalistisch
nummertje is, dan niet", aldus Leemans. Hij sprak over "een duidelijke
boodschap aan de regering". Men merkte nog op dat de bonden nog altijd
geen formele uitnodiging hebben ontvangen.
