GroenLinks heeft zich onder Femke Halsema nog bekeerd tot
het neoliberalisme. Hoe geloofwaardig kan deze partij nu dan weer kiezen voor
‘klassiek linkse thema’s’?
Louis van Overbeek
GroenLinks onder Jesse Klaver lijkt een koerswijziging te
hebben gemaakt. Nadat GroenLinks - een fusie van vier kleine linkse partijen -
zich in navolging van vrijwel alle andere politieke partijen onder leiding van
de dames Halsema en Sap onder een modieus ‘afschudden van zijn ideologische
veren’ had bekeerd tot het (door Klaver inmiddels tot ‘economisme’ omgedoopte)
neoliberalisme, verklaart de nieuwe lijsttrekker immers weer te kiezen voor
‘klassiek linkse thema’s’ als de strijd tegen de toenemende ongelijkheid in de
samenleving. In die context nodigde hij de Franse econoom Piketty uit in de
Tweede Kamer.
Klaver is een jonge, welbespraakte, mediagenieke figuur die
veel kiezers aanspreekt. Met zijn aanstekelijke, bijna Obamiaanse, enthousiasme
kan hij wellicht mogelijk maken wat in landen in Zuid-Europa (Syriza,
Prodemos), in de VS (Bernie Sanders) en in het VK (Jeremy Corbin) ook is
gelukt: het met een onvervalst sociaal-democratisch geluid met name jonge,
idealistische kiezers een alternatief bieden voor de lokroep van het nationalistische
en xenofobe populisme, die ook hier steeds luider wordt, en het neoliberalisme,
dat overal de sociale zekerheid heeft uitgekleed. Ook Nederland houdt het al
decennia in zijn technocratische greep en heeft het zozeer gedepolitiseerd, dat
bijvoorbeeld VVD-premier Rutte bij de van oudsher eerder als links dan als
rechts georiënteerd bekend staande VPRO in het programma Zomergasten
twee weken voor Prinsjesdag en bij aanvang van de verkiezingsperiode een hele
avond campagne mocht voeren.
Maar voordat Klaver deze rol kan gaan spelen is het wel
noodzakelijk dat hij eerst een daad van vertrouwen stelt, zonder welke de
linkse kiezer moeilijk zal kunnen geloven dat de woorden van de nieuwe
lijsttrekker van een partij die kort geleden zelf nog een overtuigde bekeerling
van het neoliberalisme bleek te zijn, geen holle frasen zijn en zijn partij
werkelijk haar dwalingen heeft ingezien. Klavers recente instemming met het plan van VVD-minister
Schippers voor stervenshulp bij een ‘voltooid leven’ (een neoliberale
deeloplossing voor de problematiek van de verwaarloosde ouderen) draagt ook al
weinig aan dat vertrouwen bij.
In dat kader zou Klaver excuses moeten maken voor op zijn
minst twee zaken: ten eerste voor het feit dat zijn partij, en dan vooral op
lokaal niveau (denk aan types als de voormalige Amsterdamse GL-wethouder Andrée
van Es, maar ook aan bijvoorbeeld GL-senator en oud-voorzitter van Divosa, Tof
Thissen), zich - op zelfs nog fanatiekere wijze dan de VVD - schuldig gemaakt heeft aan het bashen en
vernederen van bijstandsgerechtigden door van dezen in ruil voor hun uitkering
eerst (onder de Wwb) in zogeheten Work First-trajecten (lees: gedwongen tewerkstellingsplekken)
te plaatsen en later (onder de huidige Participatiewet) een tegenprestatie
(lees: dwangarbeid) in ruil voor hun uitkering te eisen.
 |
| Halsema en VVD-minister Kamp kussen elkaar |
Excuses zijn ook op hun plaats voor de woorden van mevrouw
Halsema, door wie Klaver zelf in 2010 naar Den Haag werd gehaald, en die het
bestond de SP, de enige partij die nog enig oog had voor de economische
onderkant van de samenleving, ‘sociaal conservatief’ te noemen, iets dat
niet paste bij een moderne, positieve partij als GL en waarmee ze bedoelde:
niet bereid de in de naoorlogse jaren moeizaam opgebouwde sociale zekerheid bij
het grof vuil te zetten. Een uitspraak die terecht gekwalificeerd is als ‘een
minne manier om mededogen te diskwalificeren’.
Pas na diepe en geloofwaardige verontschuldigingen voor
zulke grove neoliberale dwalingen door zijn partij zal Klaver zich op
overtuigende wijze kunnen kandideren als lijsttrekker van links bij de komende
parlementsverkiezingen. Wellicht onder gebruikmaking van een leus die weinig
beschaafd van taal is, maar niettemin ontleend aan het vocabulaire van onze huidige
premier zelf: Rutte, pleur op!
